فیلتر روغن موتور چیست؟ انواع فیلتر روغن موتور و اهمیت آن

در این مقاله که به همت تیم تولید محتوا سایا خودرو برای شما مخاطبان که علاقمند به افزایش دانش فنی خود هستید، تدوین شده است، قصد داریم تا درباره انواع فیلتر روغن موتور مطالبی را ارائه کنیم. اما پیش از هر چیز لازم است درباره چیستی روغن موتور، اهداف و فواید آن توضیحاتی ارائه کنیم. با ما همراه باشید.

روغن موتور چیست؟

همه موتورها برای اینکه کارکرد صحیحی از خود به نمایش بگذارند، نیازمند روغن هستند. این عنصر ضروری می‌تواند مصنوعی، نیمه مصنوعی و یا حتی معدنی باشد، اما به هر حال باید باشد تا موتور بتواند حرکت کند.
این روغن وظیفه دارد تا ناخالصی‌هایی مانند حشرات، رسوبات و گرد و غبار را جذب کنند و در خود نگه دارند. با این کار از موتور محافظت می‌کنند و بر عمر مفید آن می‌افزایند. حال برای اینکه این روغن مداوما به صورت تصفیه شده و تمیز سبب روانکاری قطعات موتور شود و بهبود کارایی را تضمین کند، از انواع فیلتر روغن موتور استفاده می‌شود. این فیلترها قبل از اینکه روغن به قسمت‌های متحرک و حیاتی موتور برسند، آن را تمیز می کنند.

فواید روغن موتور چیست؟

با نگاهی به قیمت دنا پلاس توربو اتومات به عنوان یک خودرو مدرن داخلی و یا حتی پراید به عنوان اقتصادی‌ترین خودرو ایرانی، متوجه آنچه بر بازار خودرو و معیشت مردم حاکم است می‌شویم.
اوضاع اقتصادی به قدری آشفته است که دانستن نکات فنی درباره افزایش طول عمر خودروها خیلی منطقی‌ به نظر می‌رسد. زیرا حتی این روزها شرکت در طرح‌های فروش اقساطی سایپا و ایران خودرو با حداقل پیش پرداخت هم برای بخش قابل توجهی از مردم جامعه ممکن نیست، چون همان سرمایه حداقلی را هم ندارند!
با این تفاسیر دانستن درباره عملکرد روغن موتور و انواع فیلتر روغن موتور باعث می‌شود تا شیوه نگهداری اصولی از پیشرانه خودروتان را یاد بگیرید.
همه روغن‌های موتور یکسان نیستند. مهم است که بهترین روغن موتور را انتخاب کنید که برای وسیله نقلیه شما و شرایط آب و هوایی جغرافیایی که در آن زندگی می‌کنید مناسب باشد تا از تمام مزایای آن بهره‌مند شوید. برای انتخاب روغن مناسب، به دفترچه راهنمای ماشین خود مراجعه کنید. چه ماشین شما ایرانی باشد چه در طرح فروش اقساطی دیگنیتی، فیدلیتی، هایما، هاوال و دیگر خودروهای خارجی شرکت کرده باشید، همیشه توضیحات سازنده بهترین انتخاب نوع روغن موتور برای آن ماشین است.

از مهم‌ترین فواید روغن موتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روانکاری قطعات موتور
• خنک کردن موتور
• دارای قدرت پاک کنندگی
• حفاظت در برابر خوردگی
• افزایش آب بندی پیستون‌ها و سیلندرها

فیلتر روغن موتور چیست؟

اکنون که با چیستی و فواید روغن موتور آشنا شدیم وقت آن رسیده است تا به تعریفی از فیلتر روغن و انواع فیلتر روغن موتور برسیم.
فیلتر روغن ابزاری است که وظیفه از دور خارج کردن آلاینده‌ها را دارد. این آلاینده هر چیزی می‌تواند باشد، قطعات و ذرات فلزی، گرد و غبار، سوخت نسوخته، حشرات و باکتری‌ها. رسالت این وسیله این است که روغنی تمیز را جهت روانکاری، خنک کنندگی، آب‌بندی و پاک‌کنندگی به سمت موتور و اجزای آن هدایت کند.
اهمیت این ابزار کمتر از روغن موتور نیست، همان طور که چک کردن دائمی روغن مهم است تا در صورت انقضا، فورا تعویض شود، فیلتر روغن را هم باید مکررا وارسی کرد تا در زمان معینی تصفیه یا تعویض شود.
خوب است بدانید که همه موتورها به روغن و فیلتر نیاز دارند، نه تنها تمام محصولاتی که شما با شرکت در طرح‌های فروش اقساطی خودرو قصد خرید آن‌ها را دارید، مجهز به روغن موتور و فیلتر هستند؛ بلکه ماشین‌های سنگینی مانند کامیون و تراکتور یا دیگر وسایل نقلیه مثل موتور سیکلت، قایق، هواپیما، جت و غیره نیز به روغن موتور و انواع فیلتر روغن موتور نیاز دارند.

فواید فیلتر روغن موتور و اهمیت آن

در بخش پیشین تلویحا به فواید فیلترهای روغن پرداختیم، در این قسمت مفصل درباره عملکردهای آن صحبت خواهیم کرد:

• تصفیه روغن موتور از آلودگی

طبیعی است جایی که پای سوخت و هوا در میان باشد و نتیجه‌ای مانند احتراق در پی داشته باشد، حجمی از کربن، گرد و غبار و … باقی بماند. موتور هر ماشینی برای اینکه به حرکت در بیاید، وابسته به این عملیات است. بنابراین هر خودرو مکررا احتراق را تجربه می‌کند و با این آلاینده‌ها روبروست.
انواع فیلتر روغن موتور با تصفیه روغن از ناخالصی و آلودگی، روغن تمیز را به موتور می‌رساند.

• جلوگیری از ورود روغن غلیظ به موتور

یکی از کارکردهای اصلی روغن، روانکاری اجزا قطعات موتور است. وقتی حجم قابل توجهی از دوده در روغن حل شود، سبب غلظت آن شده و عملکرد طبیعی موتور را مختل می‌کند. آنچه فیلترها انجام می‌دهند این است که از طریق سوراخ‌های بسیار ریز خود از ورود روغن غلیظ به پمپ موتور جلوگیری می‌کنند و به این ترتیب باعث می‌شوند خودرو به درستی کار کند.

• افزایش طول عمر قطعات موتور

قطعات متحرک موتور برای اینکه کار خود را به درستی انجام دهند، نیازمند روغن هستند. چنانچه انواع فیلتر روغن موتور به درستی عمل کنند، تمام قطعات از سایش و خوردگی در امان می‌مانند، روان حرکت می‌کنند، عملیات موتور به درستی صورت می‌گیرد و در نتیجه خودرو عملکرد بهتری خواهد داشت.

فیلترهای روغن از چه اجزایی تشکیل شده‌اند؟

در این بخش شما را با اجزای تشکیل دهنده فیلتر روغن آشنا می‌کنیم:

1. حفره ورود و خروج روغن
هر فیلتر روغن، متشکل از سوراخ‌های ریزی است که در لبه آن جای دارد و روغن از آن طریق به ظرف فیلتر وارد می‌شود و جریان پیدا می‌کند. یک حفره در مرکز فیلتر وجود دارد که رو به موتور تعبیه شده است و روغن از آنجا تخلیه می‌شود.

2. شیر ضد تخلیه
انواع فیلتر روغن موتور مجهز به یک سوپاپ لاستیکی هستند که از برگشت روغن به داخل فیلتر جلوگیری می‌کنند. چه زمانی ممکن است برگشت روغن اتفاق بیفتد؟! درست است! زمانی که موتور کار نمی‌کند.

3. فضای کلی فیلتر
فیلتر روغن ممکن است از الیاف طبیعی و سلولزی ساخته شده باشند و یا جنس آن‌ها از الیاف مصنوعی مانند پلی استر باشد، این الیاف فضای کلی فیلتر را می‌سازند.

4. پلیسه‌ها
معمولا وقتی حرف از فیلتر ماشین به میان می‌آید، اولین چیزی که به ذهن متبادر می‌شود همین پلیسه‌هاست! تعداد قسمت تاشده فیلترها را میزان ضخامت فضای کلی فیلتر تعیین می‌کنند.

5. لوله فولادی مرکزی
این قسمت از انواع فیلتر روغن موتور در واقع روغنی که پاکسازی و تصفیه شده را به موتور ارسال می‌کند. روغن از طریق این لوله مداوما در جریان است.

6. سوپاپ اطمینان
موتور در هر حال به روغن احتیاج دارد تا به درستی کار کند، اما در هنگام استارت سرد، روغن غلیظ است و فیلتر توان انجام عملیات تصفیه روی آن را ندارد. در این حالت به هر حال باید روغن به موتور و قطعات برسد تا ماشین بتواند کار کند. سوپاپ اطمینان، زمانی باز می‌شود که قدرت کافی برای فشار دادن فنر کالیبره شده به سمت پایین فراهم شود. در این حالت روغن بدون فیلتر وارد لوله مرکزی می‌شود.
همچنین زمانی که انواع فیلتر روغن موتور به موقع تعویض نشوند، آلاینده‌ها حفره‌های ریز آن را می‌پوشانند و مسیر روغن ممکن است مسدود شود. در این حالت فشار پشت فیلتر شدید می‌شود و راهی جز باز شدن سوپاپ اطمینان باقی نمی‌ماند.
در این وضعیت روغن فیلتر نشده به پمپ موتور راه پیدا می‌کند و موتور به حرکت می‌افتد. اما در نظر داشته باشید تکرار این وضعیت باعث آسیب جدی به موتور و قطعات خواهد شد.

7. صفحه انتهایی
صفحه انتهایی از نشت روغنی که هنوز مورد پالایش قرار نگرفته است به لوله مرکزی جلوگیری می‌کند. این صفحه از جنس فیبر یا فلز است و در قسمت تحتانی انواع فیلتر روغن موتور قرار می‌گیرد.

8. نگهدارنده
همان‌طور که از نام این جز از اجزای فیلتر برمی‌آید، فضای کلی فیلتر و صفحه انتهایی را استوار نگه می‌دارد و از آن‌ها در برابر ضربه محافظت می‌کند.

انواع فیلتر روغن صنعتی بر اساس کارکرد

انواع فیلتر روغن صنعتی در بازار موجود است که شما با توجه به پیشرانه خودرو، شرایط مختلف اقلیمی و از همه مهم‌تر توصیه سازنده خودرو می‌توانید به سراغ آن‌ها بروید.
با نگاهی به قیمت شاهین، دنا پلاس، تارا و دیگر خودروهای داخلی باید در نظر گرفت که در خرید فیلتر صرفا نمی‌توان سراغ ارزان‌ترین یا شناخته‌شده‌ترین موارد رفت.
زیرا دفترچه راهنمای هر خودرو با خودرو دیگر فرق می‌کند. این مساله درباره خودروهای خارجی نیازمند دقت بیشتری است.
قیمت فیدلیتی، هاوال، هیوندای، اچ سی کراس و دیگر ماشین‌های وارداتی در کشور ما ارزان نیست! از طرفی فیلتر روغن مستقیما بر موتور و اجزای داخلی تاثیر می‌گذارد، بنابراین در خرید بهترین فیلتر هرگز بی‌گدار به آب نزنید.
با این توضیح به سراغ معرفی انواع فیلتر روغن موتور می‌رویم.

• فیلترهای روغن جریان کامل

این فیلترها تمام روغن موتور را فیلتر می‌کنند و به همین دلیل به این نام مشهور شده‌اند. بسیاری از خودروسازان نیز از همین فیلترها برای تولیدات خود استفاده می‌کنند. برای اینکه در هنگام استارت سرد، موتور گرسنه نماند، سازنده با تعبیه سوپاپ اطمینان، خلا نرسیدن روغن به موتور را جبران کرده است.

• فیلتر روغن ثانویه

این فیلترها حجم کمی از روغن موتور را پیش از ورود به موتور تمیز می‌کنند، در نتیجه، نیاز شما به تعویض روغن خودرو کمتر می‌شود.

• فیلتر روغن معمولی

این نوع از انواع فیلتر روغن موتور در زیر مجموعه فیلترهای ثانویه جای می‌گیرند و معمولا از غشاهای سلولزی تشکیل شده‌اند. این فیلترها کوچک‌ترین ذرات و آلودگی‌ها را هم تصفیه می‌کنند و به دام می‌اندازند؛ بنابراین طبیعی است که باید زود به زود تعویضشان کنید.

• فیلترهای روغن محفظه حرارتی

این نوع از فیلترها با مصرف برق فعالیت می‌کنند، دو کار انجام می‌دهند:
１. روغن موتور را از ناخالصی‌ها تمیز می‌کنند.
２. دمای روغن را بالا می‌برند تا برخی از آلاینده‌های جذب شده در روغن موتور بسوزند و از بین بروند.

• فیلترهای گریز از مرکز

این نوع از انواع فیلتر روغن موتور که فیلترهای اسپینر نیز نام دارند، با ایجاد حرکات چرخشی، آلاینده‌ها را در یک محفظه به دام می‌اندازند. پس از پر شدن محفظه باید این فیلتر را تعویض کنید.

• فیلترهای مغناطیسی

نوعی فیلتر که قابل تمیز کردن است و نیاز به تعویض ندارد. ضمنا این فیلترها صرفا آلودگی‌های فلزی را جذب می‌کنند.

انواع فیلتر روغن موتور بر اساس متریال

فیلترهای روغن از متریال یا غشاهای مختلفی تشکیل شده‌اند:

• فیلتر سلولزی

به فیلتر روغن سلولزی، فیلترهای یکبار مصرف هم گفته می‌شود. ذرات بسیار ریز آلودگی را نیز می‌توانند به خود جذب کنند، اما کمتر از 50 درصد قدرت پاکسازی روغن موتور را دارند. این نوع از انواع فیلتر روغن موتور را لازم است به صورت مداوم بررسی کنید تا به موقع تعویض شود.

• فیلترهای مصنوعی

جنس این نوع از فیلترها از فیلترهای کاغذی و سلولزی بهتر است و قدرت تمیزکنندگی آن‌ها 50 درصد اعلام شده است. هر 8000 کیلومتر لازم است تا فیلتر روغن موتور شما بررسی یا تعویض شود.

• فیلتر فلزی

بهترین نوع فیلتر روغن، یک محیط توری از جنس یا میکروگلس دارد که بسیار بسیــــار ریزتر از الیاف سلولزی است. این فیلتر هر دو تا پنج سال نیاز به بررسی و تعویض دارد و یا پس از طی کردن 16000 کیلومتر می‌توانید برای عوض کردن آن اقدام کنید.

تفاوت فیلتر روغن کاغذی و فلزی

در تفاوت فیلتر روغن کاغذی و فلزی باید بگوییم که نوع فلزی بهترین و باکیفیت‌ترین است زیرا:

• فیلتر فلزی تا 10 برابر بهتر از فیلتر کاغذی یا سلولزی عمل می‌کند
• قادر است ذرات ریزتری را جذب کند
• این نوع از انواع فیلتر روغن موتور، پیوسته روغن را به موتور می‌رساند و در بازه زمانی طولانی‌تری احتمال مسدودیت آن وجود دارد
• مقرون‌ به‌صرفه‌تر است

نتیجه گیری

هر چند وقت یکبار فیلتر روغن را تعویض کنیم؟ این احتمالا سوالی است که در ذهن یک صاحب ماشین تازه کار مطرح شده است! در پاسخ باید به شما بگوییم که هر کس از تجربه شخصی خود برای شما حرف می‌زند، بدون اینکه دفترچه راهنمای ماشین شما را خوانده باشد یا توضیح سازنده را در این باره بداند.
ما پیشنهاد می‌کنیم به اطلاعاتی که تولید کننده درباره تعداد دفعات تعویض فیلتر روغن داده است، دقت کنید اما این کافی نیست.
شما حتی می‌توانید انواع فیلتر روغن موتور باکیفیت‌تری که با پیشرانه ماشین شما سازگار است را انتخاب کنید. اما در نهایت تاکید داریم که هر گاه برای چکاپ کلی خودرو یا تعویض روغن اقدام می‌کنید، حتما وضعیت فیلتر را هم بررسی کنید.